Online Punjabi Teaching:: ACTDPL, Punjabi University, Patiala

Home FIRST PAGE Punjabi Lessons based on book: A START IN PUNJABI Video Lectures Dr. HARJIT SINGH GILL

Lesson 6

Sweets shop – retroflex sounds, Punjabi and English r/ḍ/ṛ, feminine/ masculine, counting

6.1	Dialogues in Gurmukhi with Transcription and Translation

Gurmukhi	Transcription	Translation
ਗਾਹਕ : ਨਮਸਤੇ।	gā́k : namaste.	Customer : /namaste/.
ਹਲਵਾਈ : ਨਮਸਤੇ ਜੀ। ਆਓ ਜੀ, ਕੀ ਚਾਹੀਦਾ?	halwāī : namaste jī. āo jī, kī čā́īdā?	Confectioner : /namaste/, sir. Yes sir, what do you want??
ਗਾਹਕ : ਜਲੇਬੀਆਂ ਕਿਵੇਂ ਨੇ?	gā́k : jalebīā̃ kiwẽ ne?	Customer : How much are the /jalebīā̃/?
ਹਲਵਾਈ : ਚਾਲੀ ਰੁਪੈ ਕਿੱਲੋ।	halwāī : čāḷī rupɛ killo.	Confectioner : Forty rupees kilo.?
ਗਾਹਕ : ਤੇ ਬਰਫੀ?	gā́k : te barfī?	Customer : And the /barfī/?
ਹਲਵਾਈ : ਸੱਤਰ ਰੁਪੈ ।	halwāī :sattar rupɛ.	Confectioner : Seventy rupees.
ਗਾਹਕ : ਜਲੇਬੀਆਂ ਤਾਜ਼ੀਆਂ ਨੇ?	gā́k : jalebiã tāzīā̃ ne?	Customer : Are the /jalebīā̃/ fresh?
ਹਲਵਾਈ : ਜੀ, ਹੁਣੇ ਕੱਢੀਆਂ ਨੇ।	halwāī : jī, huṇe káḍḍīā̃ ne.	Confectioner : Yes, I just prepared these.
ਗਾਹਕ : ਅੱਛਾ, ਇਕ ਕਿੱਲੋ ਦਿਓ। ਟੋਕਰੀ ਵਿਚ ਪਾ ਦਿਓ।	gā́k : aččhā, ik killo dio. ṭokrī wič pā dio.	Customer : Fine. Give me a kilo. Put in the basket.
ਹਲਵਾਈ : ਅੱਛਾ ਜੀ।	halwāī : aččhā jī.	Confectioner : Yes sir.

6.2	Dialogues in Gurmukhi with Transcription and Translation

Gurmukhi	Transcription	Translation
ਗਾਹਕ : ਆਹ ਲੱਡੂ ਚੰਗੇ ਨੇ?	gā́k : ā́ laḍḍū čãge ne?	Customer : Are these /laḍḍū/ good?
ਹਲਵਾਈ : ਜੀ, ਕਲ੍ਹ ਬਣਾਏ ਸਨ। ਕਲਾਕੰਦ ਵੀ ਤਾਜ਼ੀ ਏ।	halwāī : jī, kál baṇāe san. kalākãd wī tāzī e.	Confectioner : Yes, they were made yesterday. The /kalākãd/ is also fresh.
ਗਾਹਕ : ਕਿਵੇਂ ਏ?	gā́k : kiwẽ e?	Customer : How much is it?
ਹਲਵਾਈ: ਸੱਠ ਰੁਪੈ ਕਿੱਲੋ।	halwāī : saṭh rupɛ killo.	Confectioner : Sixty rupees a kilo.
ਗਾਹਕ : ਇਹ ਤੇ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗੀ ਏ।	gā́k : é te bͻ́t mɛ̃́gī e.	Customer : That's too much.
ਹਲਵਾਈ : ਦੁੱਧ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗਾ ਏ ਜੀ।	halwāī : dúd bͻ́t mɛ̃́gā e jī.	Confectioner : The milk is very high, sir.
ਗਾਹਕ : ਨਹੀਂ, ਪੌਣੇ ਸੱਠ ਲੈ ਲਓ।	gā́k : naī̃́, pͻṇe saṭh lɛ lͻ́.	Customer : No, I'll give fifty nine and three-quarters.
ਹਲਵਾਈ : ਅੱਛਾ, ਜਿਵੇਂ ਆਪ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ।	halwāī : aččhā, jiwẽ āp dī marzī.	Confectioner : O.K., just as you please.

6.3	Dialogues in Gurmukhi with Transcription and Translation

Gurmukhi	Transcription	Translation
ਸੁਰਿੰਦਰ : ਮਠਿਆਈ ਵੀ ਲਓ ਨਾ।	surĩdar : maṭhiāī wī lͻ́ nā.	Surindar : Have some sweets also.
ਜਾਨ : ਅੱਛਾ।	jā́n : aččhā.	John : Thanks.
ਸੁਰਿੰਦਰ : ਇਹ ਪੇਠਾ ਏ। ਅਸੀਂ ਆਪ ਬਣਾਇਆ ਏ।	surĩdar : é peṭhā e. asī̃ āp baṇāiā e	Surindar : This is /peṭhā/. We made it ourselves.
ਜਾਨ : ਬਹੁਤ ਮਿੱਠਾ ਏ।	jā́n : bͻ́t miṭṭhā e.	John : It is very sweet.
ਸੁਰਿੰਦਰ : ਤੇ ਇਹ ਮੱਠੀਆਂ ਨੇ। ਨਮਕ ਵਾਲੀਆਂ ਨੇ।	surĩdar : te é maṭṭhīā̃ ne. namak wālīā̃ ne.	Surindar : And these are /maṭṭhīā̃/. They are very salty.
ਜਾਨ : ਇਹ ਠੀਕ ਨੇ।	jā́n : é ṭhīk ne.	John : They are very good.
ਸੁਰਿੰਦਰ : ਪਾਣੀ ਲਓਗੇ। ਬਹੁਤ ਠੰਢਾ ਏ।	surĩdar : pāṇī lͻge? bͻ́t thã́ḍā e.	Surindar : Will you have some water? It is very cold.
ਜਾਨ : ਜੀ।	jā́n : jī.	John : Yes, thank you.

§ USAGE NOTES

6.4

The dialogue in 6.3 begins in a way that indicates it to be the continuation of some previous conversation. If it were starting fresh, Surindar would more likely have said : /maṭhiāī lͻ/.

§ PRONUNCIATION

6.5

Punjabi /ṭ ḍ ṇ/ are retroflex sounds. This means that they are pronounced with the tip of the tongue turned slightly back and touching the roof of the mouth a little behind the gums. Punjabi /ṭ/ is slightly farther back than English 't'./ḍ/ and /ṇ/ are pronounced with the same tongue position as /ṭ/. All of these vary a little, of course, from word to word.

English 't d n' are commonly retroflex when they follow 'r' as in 'Burt. bird, burn'. Pronounce each of these and hold the final tongue position so that you can observe carefully. Because retroflex sounds are heard in English only after 'r', Americans sometimes think they hear an 'r'-like sound before /ṭ ḍ ṇ/. (Of course, this could not be /r/, because this is not 'r'-like.)

The following words will be useful for practice. First your instructor will pronounce the list a couple of times. Listen for the differences between retroflex and dental sounds. Then pronounce the words, carefully imitating his model.

Gurmukhi	Transcription	Gurmukhi	Transcription
ਮੋਤੀ	motī	ਮੋਟੀ	moṭī
ਮੋਦੀ	modī	ਮੋਢ੍ਹੀ	móḍī
ਮੋਨੀ	monī	ਮੋਹਣੀ	móṇī
ਸੀਤੀ	sītī	ਸੀਟੀ	sī́ṭī
ਸਾਦੀ	sādī	ਸਾਡੀ	sāḍī
ਸੋਨਾ	sonā	ਸੋਹਣੀ	sóṇī
ਪਤਾ	patā	ਪਟਾ	paṭā
ਪਦਾ	padā	ਪੀਡ੍ਹਾ	pī́ḍā
ਚਨਾ	čanā	ਪਣਾ	paṇā
ਕੀਤੀ	kītī	ਕੱਟੀ	kaṭṭī
ਕੀਹਦਾ	kī́dā	ਕਾਢਾ	kā́ḍā
ਕਾਨਾ	kānā	ਕਾਣਾ	kāṇā
ਜਤ	jat	ਜਟ	jaṭ
ਜਦ	jad	ਜੇਡੀ	jeḍī
ਜਾਨੀ	jānī	ਜਾਣੀ	jāṇī
ਬਹੁਤਾ	bͻ́tā	ਬਟੂਆ	baṭūā
ਬੰਦੀ	bãdī	ਬੰਡੀ	bãḍī
ਬਾਨੀ	bānī	ਬਾਣੀ	bāṇī
ਲਤ	lat	ਲਟ	laṭ
ਲਦ	lad	ਕਢ੍ਹ	káḍ
ਲਾਨੀ	lānī	ਲਾਣੀ	lāṇī

6.6

/ṭ/ also has an aspirated counterpart, /ṭh/. This makes it necessary, of course, to pronounce /ṭ/ quite unaspirated. The following words will be useful for practice.

Gurmukhi	Transcription	Gurmukhi	Transcription
ਥੋਕ	thok	ਠੋਕ	ṭhok
ਥਪ	thap	ਠਾਪ	ṭhāp
ਥਾਣ	thāṇ	ਠਾਣ	ṭhāṇ
ਸਾਥੀ	sāthī	ਪਾਠੀ	pāṭhī
ਹਾਥੀ	hāthī	ਕਾਠੀ	kāṭhī
ਪੱਥੀ	patthī	ਪੱਠੀ	paṭṭhī
ਲਥ	lath	ਲਠ	laṭh
ਹਥ	hath	ਹਠ	haṭh
ਚੌਥ	čͻth	ਚੌਂਹਠ	čͻ̃́ṭh
ਟੀਕ	ṭīk	ਠੀਕ	ṭhīk
ਟੋਕ	ṭok	ਠੋਕ	ṭhok
ਟਪ	ṭap	ਠਪ	ṭhap
ਪਾਟੀ	pāṭī	ਪਾਠੀ	pāṭhī
ਲਾਟੀ	lāṭī	ਲਾਠੀ	lāṭhī
ਸੋਟੀ	soṭī	ਕੋਠੀ	koṭhī
ਚਟ	čaṭ	ਚਠ	čaṭh
ਹਟ	haṭ	ਹਠ	haṭh
ਕਟ	kaṭ	ਕਠ	kaṭh

§ PATTERN PRACTICE

6.7

Gurmukhi	Transcription	Translation
ਏਹ ਸਸਤੀ ਏ।	é sastī e.	It is cheap.
ਬਰਫੀ ਸਸਤੀ ਏ।	barfī sastī e.	/barfī/ is cheap.
ਗੋਭੀ ਸਸਤੀ ਏ।	góbī sastī e.	Cauliflower is cheap.
ਕਲਾਕੰਦ ਮਹਿੰਗੀ ਏ।	kalākãd mɛ̃́gī e.	/kalākãd/ is expensive.

6.8

Gurmukhi	Transcription	Translation
ਏਹ ਸਸਤੀਆਂ ਨੇ।	é sastīā̃ ne.	These are cheap.
ਜਲੇਬੀਆਂ ਸਸਤੀਆਂ ਨੇ।	jalebīā̃ sastīā̃ ne.	The /jalebīā̃/ are cheap.
ਨਰੰਗੀਆਂ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਨੇ।	narãgīā̃ mɛ̃́gīā̃ ne.	The oranges are expensive.
ਮੱਠੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਨੇ।	maṭṭhīā̃ čãgīā̃ ne.	The /maṭṭhīā̃/ are good.

6.9

Gurmukhi	Transcription	Translation
ਏ ਸਸਤੀ ਏ।	é sastī e.	It is cheap.
ਦੁੱਧ ਸਸਤਾ ਏ।	dúd sastā e.	Milk is cheap.
ਕੇਲਾ ਚੰਗਾ ਏ।	kelā čãgā e.	The banana is good.
ਅੰਬ ਤਾਜ਼ਾ ਏ।	ãb tāzā e.	The mango is fresh.
ਫੁਲਕਾ ਚੰਗਾ ਏ।	phulkā čãgā e.	The bread is good.

6.10

Gurmukhi	Transcription	Translation
ਏਹ ਸਸਤੇ ਨੇ।	é saste ne.	These are cheap.
ਕੇਲੇ ਸਸਤੇ ਨੇ।	kele saste ne.	The bananas are cheap.
ਸੰਤਰੇ ਮਹਿੰਗੇ ਨੇ।	sãtre mɛ̃́ge ne.	The oranges are expensive.
ਅੰਬ ਚੰਗੇ ਨੇ।	ãb čãge ne.	The mangoes are good.
ਲੱਡੂ ਤਾਜ਼ੇ ਨੇ।	laḍḍū tāze ne.	The /laḍḍū/ are fresh.

6.11

Gurmukhi	Transcription	Translation
ਅਸੀਂ ਲੱਡੂ ਬਣਾਏ।	asī̃ laḍḍū baṇāe.	We made / laḍḍū/.
ਮੈਂ ਫੁਲਕਾ ਬਣਾਇਆ।	mɛ̃ phulkā baṇāiā.	I made /phulkā/.
ਅਸੀਂ ਬਰਫੀ ਬਣਾਈ।	asī̃ barfī baṇāī.	We made /barfī/.
ਮੈਂ ਆਪ ਜਲੇਬੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ।	mɛ̃ āp jalebīā̃ baṇāīā̃.	I myself made /jalebīā̃/.

6.12

Punjabi nouns are divided into two genders. The following are feminine. Feminine nouns can be used in patterns 6.7 and 6.8.

Gurmukhi	Transcription	Gurmukhi	Transcription
ਜਲੇਬੀਆਂ	jalebīā̃	ਬਰਫੀ	barfī
ਕਲਾਕੰਦ	kalākãd	ਮੱਠੀ	maṭṭhī
ਨਾਰੰਗੀ	nārãgī	ਗੋਭੀ	góbī
ਸਬਜ਼ੀ	sabzī	ਮੇਥੀ	methī
ਚਾਹ	čā́	ਕਾਫੀ	kāfī

The following nouns are masculine. Masculine nouns can be used in patterns 6.9 and 6.10.

Gurmukhi	Transcription	Gurmukhi	Transcription
ਲੱਡੂ	laḍḍū	ਪੇਠਾ	peṭhā
ਦੁੱਧ	dúd	ਪਾਣੀ	pāṇī
ਸੰਤਰਾ	sãtrā	ਅੰਬ	ãb
ਕੇਲਾ	kelā	ਫਲ	phal
ਫੁਲਕਾ	phulkā	ਸ਼ਰਬਤ	šarbat

You can detemine the gender of a Punjabi noun by finding it used in one of these patterns—or many others where gender controls. When you get to Punjab, you will learn many new words just by hearing them used. No one will tell you whether they are masculine or feminine; you will have to find out for yourself. So get the habit of watching for evidence. Next time you review past dialogues and pattern practices look for evidence of gender for these and other nouns not listed.

§ Counting

6.13

Several of the following numbers are already familiar to you.

Gurmukhi	Transcription	Translation
ਇਕ	ik	‘one’
ਦੋ	do	‘two’
ਤਿੰਨ	tin	‘three’
ਚਾਰ	čār	‘four’
ਪੰਜ	pãj	‘five’
ਛੇ	čhe	‘six’
ਸਤ	sat	‘seven’
ਅੱਠ	aṭh	‘eight’
ਨੌਂ	nͻ̃	‘nine’
ਦਸ	das	‘ten’

With the exception of /ik/, they can all be used in very much the same constructions. /ik/ must be used with singular nouns.

Gurmukhi	Transcription	Translation
ਇਕ ਸੰਤਰਾ ਚਾਹੀਦਾ ਏ।	ik sãtrā čā́īdā e.	I want one orange.
ਵੀਹ ਸੰਤਰੇ ਚਾਹੀਦੇ ਨੇ।	wī́ sãtre čā́īde ne.	I want twenty oranges.
ਤੀਹ ਸੰਤਰੇ ਚਾਹੀਦੇ ਨੇ।	tī́ sãtre čā́īde ne.	I want thirty oranges.
ਇਕ ਰੁਪਿਆ ਦਿਆਂਗਾ।	ik rupiā diā̃gā.	I will give one rupee.
ਚਾਲ਼ੀ ਰੁਪੈ ਦਿਆਂਗਾ।	čāḷī rupɛ diā̃gā.	I will give forty rupees.
ਸੱਠ ਰੁਪੈ ਦਿਆਂਗਾ।	saṭh rupɛ diā̃gā.	I will give sixty rupees.

Practice using all the numerals in these and other similar frames. Several other suitable ones can be found in past dialogues and pattern practices.

Lesson Topics

lesson 1

lesson 2

lesson 3

lesson 4

lesson 5

lesson 6

lesson 7

lesson 8

lesson 9

lesson 10

lesson 11

lesson 12

lesson 13

lesson 14

lesson 15

lesson 16

lesson 17

lesson 18

lesson 19

lesson 20

Lesson 6